چرا بهترین نوشته‌هایتان در وبلاگ و صفحه‌های شخصی‌تان چندان خواندنی نمی‌شوند؟ چرا نامه ای با متن مشابه نامه‌ی شما پاسخ می گیرد و نامه‌ی شما رد می شود؟ خواندن چند مقاله را به خاطر فونت نامناسب و ایرادات تایپ رها کردهاید؟ این‌ها ظلم‌های نوظهوری است که در عصر ارتباطات دیجیتال در حق نوشته‌هایمان روا می‌داریم. نوشته‌های ما _فارغ از نوع‌شان_ فرزندانی هستند که به دنیا می‌آوریم و با رعایت‌نکردن اصول نگارش دیجیتال، آن‌ها را در خردسالی سر راه می‌گذاریم.

اهمیت نگارش دیجیتال

درست است که عهد نامه‌نگاری و مکاتبه‌ی کاغذی به سرآمده، اما ارزش رعایت اصول نگارش هم‌چنان به قوت خود باقی‌است و حتی نکات نگارش دیجیتال نیز به آن اضافه شده‌است. بد ماجرا آنجاست که مکالمات روزمره‌ی ما هم از پشت سیم‌های تلفن به کاراکتر‌های پیامک و صفحه‌های چت مهاجرت‌کردند و حالا زبان نوشتار و گفتار ما آنقدر به هم نزدیک‌ شده‌اند که گاهی تشخیص اشتباهاتمان سخت می‌شود. در این مقاله به تعدادی از این مشکلات که ممکن است در تایپ از چشم ما پنهان بماند می‌پردازیم.

هرآنچه مربوط به خانواده ی همزه می‌شود

بسیاری از واژه‌ها بین زبان فارسی و عربی مشترک هستند و سخنوران هر دو زبان از آن ها استفاده  می‌کنند. خیلی از این واژه‌ها وقتی به زبان ما وارد می‌شوند، گرچه ریشه ی خود را حفظ می کنند اما شمایل اولیه ی خود را از دست می دهند و به اصطلاح «ایرانیزه» می‌شوند و ما باید این تغییرات را در نوشتار روزانه ی خود اعمال‌کنیم گرچه که وام واژه‌ی مورد استفاده‌ی ما در ابتدا صورت دیگری داشته‌باشد. عمده‌ی کلماتی که در این دسته از مشکلات جای می‌گیرند، همزه‌دار هستند.

در سال‌های اخیر همزه از روی بسیاری کلمات فارسی با ریشه‌ی عربی افتاده‌است. دیگر نیازی نیست روی واو و بعد از الف همزه بگذاریم. بنابراین امثال کلمه‌ی «سوال» را به صورت «سؤال» و «انشا» را «انشاء» نمی‌نویسیم. سعی بر این است که همزه‌ی میانی نیز در صورت امکان به «ی» یا «الف» تبدیل شود. مثلا جرات به جای جرئت و پاییز به جای پائیز. با این حساب کلمات همزه‌دار زبان فارسی بسیار معدود هستند و باید در استفاده از همزه خساست بیشتری به خرج دهیم، تا نوشته‌ی بومی‌تر و خواندنی تری از ما به مخاطب برسد.

فاصله‌های بی‌جا در تایپ

درست است که فاصله گذاری یکی از عوامل زیبا کننده‌ی متن به شمار می‌رود، اما قراردادن فاصله در جایی که نباید نیز به اندازه ی عدم فاصله گزاری مخرب است.

• قبل علامت سوال: قبل از علامت سوال جایی است که خیلی از ما تمایل داریم کلید space را فشار دهیم ولی برای اثرگذاری نوشته تان هم که شده، باید جلوی این میل شیطانی را بگیرید. بین علامت سوال و جمله‌ی ماقبل آن هیچ فاصله ‌ای قرار نمی‌گیرد.
• قبل دو نقطه: توجه داشته باشیم که بین علائمی مانند ویرگول دونقطه و نقطه ویرگول و کاراکتر قبل از آن هیچ فاصله‌ای قرار نمی گیرد و تنها بعد از لازم است آن یک بار کلید Space را فشار می‌دهیم.
• داخل پرانتز: بین پرانتز و مطالب داخل آن فاصله لحاظ نمی‌شود اما پرانتز باز و بسته از حروف بیرون خود یک فاصله می‌گیرند. نمونه: پرانتز (کمانک) دربرگیرنده‌ی اطلاعات و توضیحات است.
•  به جای نیم‌فاصله: قاعده بر این است که بین کلمات مرکب، بین واژه و علامت جمع و پیش از ی نکره یا هر کلمه و پسوند مرتبط به آن نیم فاصله بگذاریم، ولی بسیاری از ما از زیر بار این زیبا ساز کوچک شانه خالی می کنیم. اگر فکر می‌‌کنید فاصله و نیم‌فاصله تفاوت چندانی ندارند موارد زیر را مقایسه کنید:

1. با رعایت نیم فاصله، نوشته ها زیبا تر می شوند.
2. با رعایت نیم‌فاصله‌، نوشته‌ها زیباتر می‌شوند.

نکته: کاراکتر نیم‌فاصله تنها در کیبورد استاندارد لحاظ می شود.

استفاده از علائمی که مخصوص زبان‌های غیرفارسی هستند

• Quotation mark به جای گیومه: در زبان فارسی هرگاه بخواهیم نقل قول یا عبارت جدیدی را به طور خاص بیان کنیم، با فشردن کلیدهای Shift+L و  Shift+K آن را در گیومه یعنی «» می‌گذاریم. استفاده از " " به جای گیومه اشتباهی رایج است که با نوشتار فارسی همخوانی نداشته و این پیام را به خواننده منتقل می‌کند که نگارنده‌ی این متن، فارغ از هرچیزی که نوشته‌است، از سواد و یا دقت کافی برخوردار نیست.
• حروف و اعداد عربی به جای حروف فارسی: بدون کیبورد استاندارد، کیبوردهای پیش‌فرض سیستم عامل های مختلف ممکن است حروف و اعداد عربی و فارسی را مشترک در نظر گرفته باشند. در این صورت شما «ک» و «ی» تایپ می‌کنید و «ي» و «ك» تحویل می‌گیرید. شاید به نظر‌برسد که این موضوع تاثیر چندانی بر نتیجه‌ی کار شما ندارد، اما تجربه ثابت کرده است که این ظاهر نسبتا نا آشنای نوشته، باعث ایجاد حس منفی در مخاطب شده و ناخودآگاه جذب نوشته‌ی شما نخواهد شد.
• افزودن تنوین به کلمات من درآوردی شبه عربی: برخی عادت دارند برای سنگین تر کردن بار نوشته به آن کلمات مختوم به «اً» بیفزایند. گرچه به کار بردن کلمات غیرفارسی هم زیاد توصیه نمی‌شود، اما اتفاق بدتر زمانی می‌افتد که از کلماتی با ریشه ی فارسی، قید عربی تنوین‌دار بسازیم. نمونه های رایجی از این نوع کلمات اشتباه عبارتند از: گاهاً، اشتباهاً، ناچاراً و...
• کامای انگلیسی به جای ویرگول فارسی: ویرگول در حقیقت نقطه‌ای است که دستش را مثل پلیس راهنمایی رانندگی به سمت نوشته‌های پیش از خود بالا برده و اخطار مکث می‌دهد. طبیعی است که در زبان انگلیسی این وظیفه را با رو کردن به نوشته‌های پیشین در سمت چپ خود، یعنی به این شکل , انجام می دهد. اما وقتی در زبان فارسی مشغول به انجام وظیفه می‌شود باید به سمت راست رو کرده و به این شکل ، ظاهر می‌شود. در صفحه کلید استاندارد فارسی می‌توان با فشردن کلید های Shift+7 ویرگول فارسی را نمایان کرد.

رعایت نکردن پاراگراف بندی صحیح

نوشتن متن خوب و رعایت نکردن پاراگراف بندی مثل خرید ده غذای مختلف از بهترین رستوران‌ها و ریختن همه‌شان توی یک ظرف است. هیچ‌کدامش را نمی‌شود خورد و مزه‌اش را فهمید! اگر همین نوشته از ابتدا تا اینجا در یک پاراگراف بدون تیتر و اینتر قرار داشت، حوصله ی شما به خواندن این‌جا نمی رسید. متن خوب آن است که هر قسمت میانگین 3_8 خطی اش براساس موضوع، با تایپ یک اینتر به جا، از باقی متن جدا شده‌ باشد و ترجیحا یک تیتر مناسب جهت روشن شدن محتوای پاراگراف به آن اختصاص یابد. با این روش خواننده نظمی در نوشتار شما می‌یابد و به خواندن آن مایل تر می‌شود.

عدم تنظیم جهت صحیح متن

من اسم این یکی را اشتباه نمی گذارم، تایپ کردن متن فارسی در جهت چپ نویس و بالعکس فاجعه است. راست نویسی و چپ نویسی گزینه ای که تقریبا در تمام پلتفرم ها با آیکون چهار خط روی هم لحاظ شده است و مطابق تصویر می‌توانیم با آن‌ها جهت نوشتن را تعیین کنیم.

استفاده از علائم ریاضی یا اعداد به جای کلمات و حروف

شاید این هم از دستاورد های حجم زیاد مکالمات متنی روزانه‌مان در چت و پیامک باشد، ولی درست نیست که در تایپ یک متن رسمی به جای واژه‌هایی مانند «به علاوه» از صورت ریاضی آن استفاده کنیم. مثلا بسیار راحت تر خواهد بود که در پیامک به برادرمان بگوییم: «ماست بخر+۲ تا نوشابه». اما برای استاد دانشگاه شما این جمله قابل قبول نخواهد بود: «در این پروسه به ۲معضل دیگر بر می خوریم...» تایپ اعداد و علائم ریاضی تنها در متون تخصصی و یا آمار ها  پذیرفته است.

Enter های پشت سرهم

متن منسجم مانند دندان‌های سفید و ردیفی است و Enter های پشت سرهم مثل دندان افتاده زیبایی اش را به خطر می‌اندازد! اینتر کلیدی است که موقع پاراگراف  بندی به کمک‌مان می آید و متن را از «غول بزرگ نخواندنی» شدن نجات می‌دهد. اما امان از وقتی که از دست دربرود و یکی اش دوبار تایپ بشود! شاید شما باوجود اینترهای پشت سرهم‌تان هم لبخند بزنید، اما برای مخاطبُ آنها به واضحی دندان های افتاده‌ی پشت سرهم هستند: نمی شود آن‌ها را ندید!